نخستین بار در زمستان سال گذشته، در روزهای فیلترینگ تلگرام و بعدتر، همین چند هفته پیش، بحث پشتیبانی از این پیام‌رسان‌ها با این هدف که انحصار از روی تلگرام برداشته شود، نقل صحبت محافل شد. پروژه‌های بزرگ که عمدتا دولت‌محور بودند، شکل گرفتند و هنوز در نخستین مرحله‌های کارشان بودند که چند موردشان تشویقی بزرگ در قالب یک وام دولتی 5میلیارد تومانی دریافت کردند.
قرار بر این بود که دولت برمبنای مصوبه شورای‌عالی فضای مجازی امکاناتی را برای این پیام‌رسان‌ها فراهم کند اما در نهایت، آنها باید با جذب کاربر و طبق مدل‌تجاری‌شان، مثل یک استارتاپ روی پای خودشان می‌ایستادند. حالا جریان طور دیگری رقم خورده و به‌نظر می‌رسد این گروه ترجیح می‌دهند، همه‌چیز را از دولت بخواهند. آیا حمایت‌هایی که از پیام‌رسان‌ها صورت می‌گیرد، در جهت درستی قرار گرفته و از نگاهی کلان‌تر، این حمایت‌ها چقدر واجب است؟
- نگاه پیام‌رسان‌ها:درخواست برای جبران «کم‌لطفی»
اول گلایه بود و بعد در آستانه جشن «10میلیونی‌شدن» به «تقاضا» تبدیل شد. سیدمیثم سیدصالحی، مدیر پیام‌رسان سروش چند روز پیش درباره اختلال این پیام‌رسان که 2روز طول کشید، در شبکه اجتماعی فیلترشده توییتر یک پست منتشر کرد. او به جز مشکلات نرم‌افزاری خودشان، انگشت اتهام را به سوی دولت و اپراتورهای همراه گرفته و تأکید کرده بود: «کم‌لطفی اپراتورهای همراه و اختصاص نیافتن حداقل‌های زیرساختی و دولتی»باعث بروز این مشکل در خدمات‌رسانی شده است. او روز گذشته، یک پست دیگر نیز منتشر و امکانات جدیدی را درخواست کرد:
«اختصاص فضا در LCT و مرکز امام، اختصاص CDN در اپراتورها، حذف ترجیح ترافیک بین‌الملل، سرویس رایانش و ذخیره ابری، اختصاص کانال مستقیم پیامکی». سیدصالحی این امکانات را «حیاتی» توصیف کرده بود درحالی‌که، پیامرسانهای دیگر این امکانات را درخواست نکرده‌اند؛ ضمن اینکه تجربه نشان می‌دهد پیام‌رسانی مثل تلگرام، با وجود اینکه 40میلیون کاربر یکتا را در ایران خدمات‌رسانی می‌کرد، از تمام امکاناتی که مدیر «سروش» درخواست کرده، فقط از CDN آن هم برای کانال‌هایی با بیشتر از 100هزار عضو در داخل کشور دریافت کرده بود.
- نگاه دولت: پیام‌رسان‌ها نباید وابسته باشند
هرچند دولت 5 میلیارد تومان به چند پیام‌رسان داخلی که اندازه بزرگ‌تری داشتند، وام پرداخت کرده اما تمام بخش‌های بالادستی دولت به‌طور جدی تأکید می‌کنند که استارتاپ‌ها و کسب‌وکارهای تازه نباید وابسته به پول نفت و بودجه دولتی باشند. پیام‌رسان‌ها نیز بخشی از استارتاپ‌ها هستند که به گفته سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، «نباید پول نفت دولتی را وارد آنها کرد» یا اینطور که محمدحسین ایمانی خوشخو، رئیس پارک علم و فناوری‌های نرم می‌گوید:
«معتاد کردن استارتاپ‌ها به بودجه دولت کار درستی نیست.» مجتبی جوانبخت، مشاور جوان وزیر ارتباطات نیز تأکید می‌کند، بیشتر از حد مشخصی که مصوبه شورای‌عالی فضای مجازی در مرداد96 تصویب کرده، تسهیلات دیگری در اختیار پیام‌رسان‌ها قرار نمی‌گیرد. او که در پاسخ به درخواست مدیر پیام‌رسان سروش در توییتر، بر این مسئله تأکید کرده، در گفت‌وگو با همشهری جزئیات بیشتری را اضافه می‌کند:
«شورای‌عالی فضای مجازی در مردادماه سال گذشته یک مصوبه داشت که براساس آن برای حمایت از پیامرسانهای داخلی در هر بخش حاکمیت وظایفی مشخص شده بود. این وظایف سطوح مهم حاکمیتی از صدا و سیما گرفته تا وزارتخانه‌ها را در برمی‌گرفت و هدفش کمک به پیامرسانهای داخلی و حمایت از محصول‌های بومی بود. وزارت ارتباطات وظایفی مثل اختصاص پهنای باند، اینترنت رایگان، فراهم کردن امکانات سخت‌افزاری و وام 5 میلیاردی را برعهده داشت. آنچه در این مصوبه‌وجود داشته، به شکل قابل‌قبولی انجام داده‌ایم. با قدرت می‌گوییم، مشکلی که اخیرا پیش آمده به هیچ عنوان از مشکلات سخت‌افزاری یا زیرساخت وزارت ارتباطات ناشی نمی‌شود.»
- راه‌حل کجاست؟
پیامرسانهای داخلی اگر می‌خواهند جای تلگرام را بگیرند باید روی ساختار و امکان‌شان کار کرده و البته مهم‌تر از آن سعی کنند اعتماد مردم را جلب کنند. امکاناتی که آنها نیاز دارند، در داخل کشور نیز وجود دارد. این جان کلام 2متخصصی است که می‌گویند پیام‌رسان‌ها باید روی پای خودشان بایستند. پویا پیرحسینلو ، مدیرعامل ابرآروان، یکی از شرکت‌های حوزه فناوری اطلاعات به همشهری می‌گوید:
«تلگرام امکانات زیرساختی زیادی شامل سرورها،CDN، نقاط دسترسی و... داشته، و CDN اختصاصی خودش را گسترش داده بود و به همین دلیل می‌توانست به کمک این زیرساخت‌ها به مخاطبان زیادی سرویس بدهد اما بسیاری از پیامرسانهای معروف خارجی به جای توسعه زیرساخت اختصاصی از منابع ابری و CDN عمومی استفاده می‌کنند. پیامرسانهای ایرانی هم می‌توانند یا زیرساخت اختصاصی خود را گسترش دهند و یا از امکانات ابری و CDN هایی که در داخل کشور وجود دارند، استفاده کنند.
اینکه گفته شود بخشی از این امکانات را باید از خارج تامین کرد یا اینکه تهیه‌اش فقط از عهده دولت برمی‌آید کاملا غلط است. یک عرف بین‌المللی برای هزینه‌های زیرساختی مانند سی.دی‌ان‌ها و... وجود دارد که همه شرکت‌ها و پیام‌رسان‌ها می‌بایست بدانند در قبال دریافت خدمات زیرساختی‌ای که دریافت می‌کنند - بدون حمایت دولت - پول پرداخت کنند.مجتبی جوانبخت، مشاور جوان وزیر ارتباطات نیز دراین‌باره به همشهری می‌گوید:
«پیام‌رسان باید در بخش‌هایی مثل معماری اپ بیشتر کار کند تا بتواند سرویس بهتری به کاربرانش بدهد. اگر ظرفیتی وجود داشته که نتوانستند آن را جذب کنند، به‌خاطر ضعف اعتماد عمومی است. این بخش از فعالیت پیام‌رسان‌ها به وزارت ارتباطات مربوط نیست. ریشه مشکلی که اخیرا مطرح شده، مشکلات زیرساختی نیست بلکه خود پیام‌رسان‌ها باید برای توسعه سخت‌افزاری و نرم‌افزاری جلو رفته و اعتماد مردم را جلب کنند.»
نظر شما